Yezîd’îyye nedir?

Yezîd’îyye, Haricîlik akımının bir mezhebi veya grubu olarak tanımlanabilir, ancak bu grup, tarihsel olarak çok fazla yer edinmemiştir. Yezîd’îyye ismi, Yezîd bin Muaviye‘nin adından türetilmiş olup, bu grup, Yezîd bin Muaviye’yi meşru halife olarak kabul eden ve onu savunan bir topluluktur. Yezîd bin Muaviye, özellikle Kerbelâ Olayı nedeniyle Şiîler tarafından olumsuz bir şekilde anılmaktadır, ancak Yezîd’îyye ve benzeri gruplar, Yezîd’i meşru bir lider olarak kabul etmişlerdir.

Yezîd’îyye’nin Kökeni ve Tarihi:

Yezîd’îyye, özellikle Haricîlik akımına karşı bir karşıtlık olarak değil, daha çok Yezîd bin Muaviye’nin yönetimini savunmaya yönelik olarak gelişmiştir. Yezîd bin Muaviye, Umavi halifesi olup, özellikle Kerbelâ’da Hz. Hüseyin’in şehit edilmesiyle tarihte olumsuz bir şekilde anılmaktadır. Ancak, Yezîd’îyye, Yezîd’i meşru halife olarak kabul edip, onun halifeliğini savunmuşlardır.

Yezîd’îyye’nin Temel İnançları ve Özellikleri:

Yezîd’îyye, genellikle Yezîd bin Muaviye’nin halifeliğini meşru saymakla birlikte, bunun dışında Haricîlik ve diğer mezheplerden belirgin farkları vardır. Yezîd’îyye’nin özellikle birkaç temel özelliği vardır:

1. Yezîd bin Muaviye’yi Meşru Halife Olarak Kabul Etme: Yezîd’îyye, Yezîd bin Muaviye’yi halife olarak kabul eder ve onun yönetimini meşru sayar. Yezîd bin Muaviye’nin Kerbelâ Olayı gibi olaylar nedeniyle Şiîler tarafından eleştirilmesi dikkate alındığında, Yezîd’îyye’nin bu tutumu önemli bir fark yaratır. Bu grup, Yezîd’i İslam’ın hakiki lideri olarak görmekte ve ona karşı çıkanları reddetmektedir.
2. Emevîler’e Bağlılık: Yezîd’îyye, genel olarak Emevîler’in otoritesini ve yönetimini savunmuşlardır. Emevîler, İslam’ın ilk halifelik döneminde yönetimi ellerinde bulunduran bir hanedandır ve Yezîd bin Muaviye’nin halifeliği, bu hanedanın siyasi otoritesini pekiştiren bir dönemi simgeler. Yezîd’îyye, Emevî yönetimini İslam dünyasında istikrar ve huzur sağlayan bir güç olarak kabul etmiştir.
3. Şii ve Haricîlerden Ayrılma: Yezîd’îyye, hem Şii hem de Haricî gruplarından farklı bir çizgide yer almıştır. Şiîler, Yezîd bin Muaviye’yi meşru halife olarak kabul etmezken, Haricîler de çoğunlukla **Ali’nin halifeliğini savunmuşlardır. Bu sebeple, Yezîd’îyye, bu iki grup tarafından dışlanmış bir hareket olmuştur. Yezîd’îyye, Yezîd’in halifeliğini savunarak, her iki gruptan da ayrılmıştır.
4. Kerbelâ Olayına Bakış: Kerbelâ olayını, Şiîler için bir travma olarak kabul edilir. Yezîd’îyye, bu olayı farklı bir bakış açısıyla ele alır. Onlar, Kerbelâ olayını bir siyasi mücadele olarak görmüş ve bu olayın, İslam devletinin devamlılığı adına önemli olduğunu savunmuşlardır. Yezîd’in, Hz. Hüseyin’i öldürmesinin, devletin otoritesini sağlamak amacıyla yapıldığı düşüncesine sahip olmuşlardır.

Yezîd’îyye’nin Etkisi ve Dağılışı:

Yezîd’îyye, diğer Haricî grupları veya Şiîlik ile kıyaslandığında, tarihsel olarak oldukça az bir etkiye sahip olmuştur. Bu grubun, geniş bir takipçi kitlesi oluşturmadığı ve tarihsel olarak fazla yayılamadığı söylenebilir. Çünkü Yezîd bin Muaviye, Şiîler için olumsuz bir figürdür ve Haricîler tarafından da kabul edilmemektedir. Bu sebeple, Yezîd’îyye hareketi, diğer İslam mezheplerinin gölgesinde kalmıştır.

Sonuç:

Yezîd’îyye, tarihsel olarak Yezîd bin Muaviye’yi meşru halife olarak kabul eden bir grup olarak tanımlanabilir. Yezîd bin Muaviye’nin Kerbelâ Olayı gibi tartışmalı bir dönemdeki liderliğini savunmuş ve onu İslam toplumunun yasal yöneticisi olarak görmüşlerdir. Ancak, bu grup, Şiîler ve Haricîler gibi daha büyük ve köklü hareketler karşısında etkili olamamış ve sınırlı bir etki bırakmıştır.