Sümer Dini

Sümer dini, çoktanrılı bir inanç sistemine dayanıyordu. Evrende ve doğada görülen her şeyin bir Tanrısı bulunuyordu. Bu Tanrılar, insan şeklinde tasvir edilseler de, insanüstü güçlere sahip, ölümsüz varlıklardı. Tıpkı insanlar gibi, tanrıların da aileleri vardı ve her biri, bir baştanrının liderliğinde bir araya geliyordu. Tanrılar, insanlar gibi duygular beslerdi; sevgi, öfke, kıskanma, kavga etme, kötülük yapma gibi insana özgü hisleri de taşır, hatta hastalanıp yaralanabilirlerdi. Yaratıcı Tanrılar yer, gök, hava ve suyu yönetirken, diğerleri ise evrenin düzenini koruyan ve yöneten tanrılardı.

Her şehre ait bir koruyucu Tanrı bulunur, bu Tanrı şehrin refahından sorumluydu. Bir şehrin durumunun iyi ya da kötü olması, o şehrin koruyucu Tanrısının gücüyle doğrudan ilişkilidir. Bu Tanrılara sadece kendi şehirlerinde değil, diğer şehirlerde de tapılırdı. Şehir Tanrıları, evrenin yönetimini aralarında paylaşarak, tanrılar dünyasında bir düzen oluşturmuşlardı. Sümerlilerin tanrı listelerinde 1500’e kadar Tanrı adı yer almakta, bu da Sümerler’in çok sayıda Tanrı yarattığını ve bu Tanrıların her birinin farklı bir rol üstlendiğini göstermektedir.

Sümerliler, Tanrılarını insan formunda kabul etmekle kalmamış, evreni ve doğayı kapsayan bir tanrı anlayışı geliştirmişlerdir. Tanrılar sadece evreni değil, insanların hayatına da müdahale ederlerdi. Örneğin, Güneş Tanrısı Utu, her şeyi gören ve adaleti sağlayan bir figürdü; Su ve Bilgelik Tanrısı Enki ise insanları ve büyücülüğü koruyan bir güçtü. Venüs’ü simgeleyen Tanrıça İnanna ise aşkın ve savaşın koruyucusuydu.

Sümer dini, Tanrıların insanlara ne istediklerini doğrudan bildirmediği bir sistem üzerine kuruluydu. İnsanlar, Tanrılara ne istediklerini sorarak öğrenebilirlerdi. Bu, özellikle kurban edilen hayvanların karaciğerlerinde görülen işaretler üzerinden yorumlanırdı. Tanrıların isteklerini anlamak için insanlar mabede gidip kurbanlar sunar, dua eder ve ardından rüya görerek Tanrı’nın mesajını almaya çalışırlardı. Rüyanın anlamı ise sadece rahipler tarafından yorumlanabilirdi.

Sümerliler, bu çoktanrılı inanç üzerine birçok efsane, şiir, ilahi ve törenler geliştirmişler, bunları yazıya geçirerek günümüze kadar ulaşmalarını sağlamışlardır. Başlangıçta çoktanrılı olan bu dini inançlar, zamanla tek tanrılı bir yapıya dönüşmüş ve modern dinlerin temelini atmıştır. Ancak, eski tanrılar tamamen yok olmamış, bu dinlerde melekler, şeytanlar ve cinler gibi figürlerle varlıklarını sürdürmüşlerdir.