Karamanoğulları ve Ahiler Cumhuriyeti
Karamanoğulları Devleti’nin Kuruluşu ve Tarihsel Süreci
Selçuklu Devleti’nin yıkılmasının ardından Konya’da kurulan Karamanoğulları Devleti, Karaman isimli bir kişi tarafından kurulmuştur. Karaman’ın babası, Amasya’da tanınmış bir şeyh olan Baba İlyas’ın müridi Nur Sofu’dur. Nur Sofu, Baba İlyas’ın ölümünden sonra Konya’ya gelerek burada müridlerinin sayısını artırmıştır. Bu süreçte, Selçuklu hükümdarı Alaeddin Keykubad II, Nur Sofu’ya olan bağlılığını göstermek amacıyla kızını oğlu Karaman’a vermiştir.
Nur Sofu, oğlu Karaman’a devlet kurma yolunda büyük fırsatlar sunmuştur. Oğlunun gücünü pekiştiren Nur Sofu, sonrasında Selanik civarına çekilmiş ve Rum İmparatorluğu ile dostane ilişkiler kurmuştur. Bu ilişkiler, Nur Sofu’nun bir hileyle kaleyi ele geçirmesine zemin hazırlamıştır. Elde edilen topraklar, Sultan Alaeddin Keykubad tarafından Karaman’a verilmiştir.
Zamanla Karaman, Ermenek’i alarak, Larende’yi (bugünkü Karaman) başkent yapmış ve burada Karamanoğulları Devleti’ni kurmuştur. Karamanoğulları, Selçuklu Devleti’nin zayıflamasıyla birlikte bölgede önemli bir güç haline gelmiştir.
Karamanoğulları ve Osmanlılarla Çatışmalar
Karamanoğulları, Selçuklu Devleti’nin sona ermesinin ardından özellikle Osmanlılar ile çeşitli çatışmalara girmiştir. Karamanoğlu Mahmud Bey, daha genç yaşta iken, Bedreddin unvanıyla Ermenek’te hükümet kurmuş, ardından vefat etmiştir. Geride, Yahşi ve Süleyman adında iki oğul bırakmıştır. Yahşi Bey, yönetimi devralmış ve hükümet işlerini huzur içinde yürütmüştür. Ancak Alaeddin Keykubad’ın hükümetin başına geçmesiyle, Osmanlılar’a karşı savaş açılmıştır. Bu dönemde Karamanoğulları, Osmanlı Devleti’ne karşı fitne ve fesat düzenleyerek, Osmanlılarla sürekli bir gerilim içindeydiler.
Karamanoğulları, 1466 yılına kadar Osmanlıları meşgul etmeye devam etmiş, ancak Fatih Sultan Mehmet’in liderliğindeki Osmanlı Devleti, bu durumu sonlandırarak Karaman’ı Osmanlı topraklarına katmıştır. Bu ilhak, Karamanoğulları’nın sonunu hazırlamıştır ve 1466 yılında Osmanlı Devleti Karaman’ı tam anlamıyla fethederek topraklarına katmıştır.
Ahiler ve Kurdukları Küçük Hükümetler
Ahiler, Selçuklu Devleti’nin son dönemlerinde ortaya çıkan ve özellikle sosyal yardımlaşma üzerine kurulu bir derviş grubuydu. Ahilik, yardımlaşmayı, kardeşliği ve dayanışmayı esas alan bir toplumsal hareketti. “Ahi” kelimesi, “kardeşim” anlamına gelir ve bu grup üyeleri arasındaki sıkı bağlar, onların toplumsal dayanışma içinde hareket etmelerini sağlamıştır.
Ahiler, Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra, Ankara ve Sivas gibi yerlerde küçük hükümetler kurmuşlardır. Ahilerin kurduğu bu hükümetler, Selçuklu’nun zayıfladığı ve dağılmaya başladığı dönemde ortaya çıkmış ve toplumsal yapıdaki boşluğu doldurmak için önemli bir rol oynamışlardır. Ahilik hareketi, sadece bir dini veya tarikat hareketi değil, aynı zamanda sosyal ve ekonomik yapıyı da şekillendiren bir güç olmuştur.
Sonuç
Karamanoğulları ve Ahiler, Selçuklu Devleti’nin çöküşünden sonra Anadolu’daki siyasi ve sosyal yapıyı şekillendiren önemli aktörlerdir. Karamanoğulları, Osmanlılar ile sık sık çatışarak, Anadolu’daki Türk egemenliğini pekiştirmek için önemli bir rol oynamışlardır. Ahiler ise, dini ve sosyal yardımlaşmayı ön plana çıkararak, Anadolu’da birçok küçük hükümetin kurulmasına ve yerel yönetimlerin şekillenmesine katkıda bulunmuşlardır. Her iki topluluk da Osmanlı’nın yükselme döneminde önemli yer tutmuş ve Anadolu’nun şekillenen siyasi ve toplumsal yapısında büyük etkiler yaratmıştır.