İsnaaşeriyye nedir?

İsnâaşeriyye, Şii İslam‘ın en yaygın kolunu oluşturan bir inanç sistemidir. “İsnâaşeriyye” kelimesi, Arapçadaki “ısnâ’” (on iki) ve “aşer” (on) kelimelerinin birleşiminden türetilmiştir ve “On İki İmamlar” anlamına gelir. Bu mezhep, Şii Müslümanlar arasında en büyük gruptur ve İmam Ali‘nin soyundan gelen on iki imamı kabul eder. Bu imamlar, sadece dini liderler olarak değil, aynı zamanda ilahi bilgiyi taşıyan kişiler olarak kabul edilir.

İsnâaşeriyye’nin Temel İnançları:

1. İmamların Rolü ve Sayısı:
   • İsnâaşeriyye, İmam Ali‘nin soyundan gelen on iki imamı kabul eder. Bu imamlar, İslam’ın gerçek rehberleri olarak görülür ve onların hükümet ettiği dönemde, halkı hem dini hem de dünyevi meselelerde doğru yola yönlendirirler.
   • İlk imam, İmam Ali’dir ve son imam ise İmam Mehdi’dir. İmam Mehdi‘nin ghayba (gizli) girmesi nedeniyle, İsnâaşeriyye inancına göre, Mehdi’nin dönüşü beklenir ve bu, Kıyametten önceki büyük kurtuluşu ifade eder.
   • İmamların, Allah’ın özel olarak seçtiği ve sadece kendilerine verilen ilahi bilgiyi taşıyan kişiler olduklarına inanılır. Bu imamlar, her türlü hatadan uzak ve masumdur. Onlar, Allah’ın emirlerini eksiksiz şekilde yerine getiren, insanları doğru yola yönlendiren varlıklardır.
2. İmamların Masumiyeti:
   • İsnâaşeriyye mezhebinin temel inançlarından biri, imamların masumiyetidir. İmamlar, Allah tarafından korunmuş ve hiçbir günah işleyemezler. Her biri, ilahi bilgiye sahip olup, halkı bu bilgi ile yönlendirirler.
   • İmamların masumiyetleri, onların sadece dini değil, aynı zamanda sosyal ve siyasi liderliklerinin de geçerli olduğu anlamına gelir.
3. İmam Mehdi’nin Geri Dönüşü:
   • İmam Mehdi‘nin ghayba (gizli olma) dönemi, İsnâaşeriyye’nin önemli inançlarından biridir. İmam Mehdi, sonuncu on ikinci imamdır ve İslam’ın doğru yolunu göstermek için geri dönecektir.
   • İmam Mehdi’nin dönüşü, İsnâaşeriyye’de kıyamet öncesi bir adalet dönemini müjdeleyen bir inançtır. Bu dönemde, Mehdi, zulmü sona erdirip adaleti tesis edecektir.
4. Şiilik ve İsnâaşeriyye’nin Ayrımı:
   • İsnâaşeriyye, Şii İslam mezhebinin bir parçası olup, diğer Şii mezhepleriyle kıyaslandığında, en geniş kitleyi oluşturur. Diğer Şii mezheplerinden İsmâiliyye ve Zeydîlik gibi kollar daha az sayıdadır.
   • İsnâaşeriyye, on iki imamı kabul ederken, diğer Şii kolları farklı imam sayıları kabul edebilir. Örneğin, İsmâiliyye, sadece yedinci imam olan İmam Musa el-Kâzım’a kadar kabul eder.
5. İmam Ali ve Ehlibeyt Sevgisi:
   • İsnâaşeriyye, İmam Ali’yi, İslam’ın gerçek halifesi olarak kabul eder ve Ali’nin soyundan gelen imamları da aynı şekilde kutsal kabul eder.
   • Ehlibeyt (Ali ve soyundan gelenler) çok büyük bir sevgi ve saygı ile anılır. Onlara yapılan saygısızlıklar, İsnâaşeriyye inancında büyük bir günah olarak kabul edilir.
   • Kerbela Olayı ve İmam Hüseyin’in şehadeti, İsnâaşeriyye inancında son derece önemli bir yer tutar. Bu olay, şehadet ve zulme karşı direnmenin sembolü olarak kabul edilir.
6. İmamların İlahi Bilgisi ve Kutsallığı:
   • İsnâaşeriyye inancına göre, imamlar sadece dini bilgileri taşıyan kişiler değildir; onlar aynı zamanda ilahi bilgiye sahip, masum ve kılavuz olan kimselerdir. Her biri, Allah’ın iradesi ile seçilmiş ve halkı doğru yola yönlendirmek için görevlendirilmiştir.
7. İmamların Liderliği ve Toplumsal Adalet:
   • İsnâaşeriyye, imamların liderliğini hem dini hem de siyasi anlamda kabul eder. Bu mezhep, toplumsal adaletin sağlanmasında imamların önemli bir rolü olduğuna inanır. İmamların liderliği, toplumu dini ve sosyal olarak yönlendirme sorumluluğunu taşır.

İsnâaşeriyye’nin Tarihi:

• İsnâaşeriyye, Şii İslam’ın daha geniş kollarından biridir ve Ali’nin soyundan gelen İmamlara duyulan sevgi ve saygıyı temel alır.
• Bu mezhep, özellikle Fâtımîler, Safevîler, İran ve Irak’ta geniş bir nüfusa sahiptir.
• İran, İsnâaşeriyye mezhebinin ana merkezi olmuş ve bu inanç, İran’ın devleti tarafından da benimsenmiştir. Bugün, İran dünyanın en büyük İsnâaşerî nüfusuna sahip ülkedir.

Sonuç:

İsnâaşeriyye, Şii İslam‘ın en yaygın koludur ve on iki imamı kabul eder. İmamların masumiyeti ve ilahi bilgisi, bu mezhebin temel inançlarını oluşturur. İmam Ali’nin soyundan gelen imamların liderliği, hem dini hem de toplumsal açıdan büyük bir öneme sahiptir. İmam Mehdi’nin dönüşü, İsnâaşeriyye inancının önemli bir öğesidir. Bu mezhep, dünya genelinde özellikle İran ve Irak gibi ülkelerde geniş bir takipçi kitlesine sahiptir.