Doğu Roma İmparatorluğu’nun Tarihsel Süreci ve Sonu
Doğu Roma İmparatorluğu, İstanbul’un fethine kadar, 1453 yılına kadar uzun bir varlık göstermiş ve tarihsel olarak birçok dönüm noktası yaşamıştır. Bizans olarak da bilinen bu imparatorluk, 395 yılında kurulmuş ve 1453’te sona ermiştir. Bu süreçte, yaklaşık 1058 yıl süren bir tarih boyunca altı farklı döneme ayrılabilir:
- 395-565: İlk Yükselme Dönemi
Doğu Roma İmparatorluğu’nun ilk döneminde, Jüstinyanus adlı imparator Batı Roma İmparatorluğu’nun çöküşüyle birlikte İtalya, Kuzey Afrika ve İspanya’nın bazı bölgelerini fethederek imparatorluğun topraklarını genişletmiştir. Bu dönem, imparatorluğun en parlak ve güçlü dönemlerinden biridir. - 565-717: Zayıflama Başlangıcı
Bu dönemde Bizans İmparatorluğu, iç karışıklıklar ve dış saldırılar nedeniyle zayıflamaya başlamıştır. Sırplar, Hırvatlar ve Bulgarlar gibi yeni güçler, Tuna Nehri’nin güneyine yerleşerek Bizans’ın büyük toprak kayıplarına neden olmuştur. Ayrıca, Suriye, Mısır, Afrika ve Kıbrıs gibi bölgeler de Müslümanlar tarafından ele geçirilmiştir. - 717-867: Katoliklikten Ayrılma ve Dış Saldırılar
Bizans, bu dönemde Papa’nın etkisinden ve Katoliklikten ayrılarak Ortodoks Hristiyanlığı benimsedi. Güney bölgeleri, Sicilya, Girit ve Adana gibi topraklar İslam egemenliğine girmiştir. Bu dönemde Bulgarlar ile yapılan savaşlar, Bizans’ın askeri gücünün azalmasına yol açmıştır. - 867-1057: Makedonya Hükümeti ve Bizans’ın Yeniden Yükselişi
Bu dönemde Bulgarlar, Bizans’ın karşısında güçlü bir Makedonya hükümeti kurmuşlardır. Fakat Bizans, Kıbrıs, Sicilya, Halep ve Adana bölgelerini tekrar ele geçirerek güç kazanmaya başlamıştır. Ancak bu süreçte, Bizans’ın iç karışıklıkları ve dış baskılar devam etmiştir. - 1056-1260: Selçuklular, Haçlı Seferleri ve Latin İmparatorluğu
Selçuklu Türkleri, Anadolu’nun büyük bir kısmını ele geçirmiştir. Haçlı Seferleri sırasında, Batı Hristiyanları İstanbul’u fethederek Latin İmparatorluğu’nu kurmuşlardır. Girit ve diğer bazı topraklar Venedik Cumhuriyeti’ne, Arnavutluk, İznik ve Trabzon gibi bölgeler ise küçük hükümetler haline gelmiştir. Bu süreçte Osmanlı Devleti, bu bölgeleri birer birer fethetmeye başlamıştır. - 1261-1453: Son Direniş ve Osmanlı’nın Yükselişi
İznik İmparatoru Konstantin Paleolog, 1261’de İstanbul’u tekrar fethetmiş ve Bizans İmparatorluğu’nu bir süre daha yaşatmıştır. Ancak Bulgaristan ve Sırbistan gibi bölgeler bağımsız kalmış, sahil bölgeleri Venedik ve Cenevizlilerin egemenliğine girmiştir. Osmanlı Devleti ise zamanla Anadolu’daki tüm toprakları fethederek Avrupa’ya ilerlemiş, Bulgaristan ve Sırbistan’ı aldıktan sonra 1453 yılında İstanbul’u fethederek Bizans İmparatorluğu’na son vermiştir.
Bizans İmparatorluğu’nun hükümdarları da sürekli aynı sülaleden olmamış, çeşitli hükümdar ailesi isimleri tarih boyunca hüküm sürmüştür. Bu isimler arasında Teodosius, Jüstinyen, Heraklius, Isaurian, Mihail, Makedonya, Komnenos, Paleolog ve Kantakuzenler yer almıştır. Osmanlılar, kendi bağımsızlıklarını ilan ettikten 157 yıl sonra İstanbul’u fethederek Bizans’a son vermiştir. Bizans, Osmanlıların bağımsızlık ilanından 912 yıl önce varlık göstermeye başlamıştır.