Zeyd İbnu Amr İbnu Nüfeyl’in Hayatı
Zeyd İbnu Amr İbnu Nüfeyl, İslam öncesi dönemde (Cahiliye dönemi) hakikati arayan, tevhid inancına bağlı ve putperestliğe karşı duran bir şahsiyettir. O, İslamiyet’ten önce hanif inancını benimseyenler arasında yer alır ve hakikati arayışıyla İslam tarihinde önemli bir yer tutar.
Zeyd İbnu Amr’ın Hayatı
Zeyd, Kureyş kabilesinin önemli bir ailesine mensuptur. Babası Amr bin Nüfeyl, annesi Ümmü Said bint Mahzum’dur. Hz. Ömer’in (r.a.) amcasının oğlu olması nedeniyle, onun ailesi ile akrabalık bağı bulunur. Ancak Zeyd’in, Kureyşliler gibi putperest inançlara bağlı olmaması ve arayış içinde olması dikkat çeker.
Zeyd, putlara tapmayı reddetmiş, Cahiliye dönemi adetlerini eleştirmiş ve tek Tanrı’ya inanmanın gerekliliğini savunmuştur. O, Hz. İbrahim’in dinine (hanif inancı) dönmek için çabalamış, bu sebeple hayatı boyunca hak dini aramıştır.
Putperestliğe Karşı Tavrı
Zeyd, putlara tapmaya ve onlara kurban sunmaya karşı açık bir tavır almıştır. Cahiliye döneminin putperest âdetlerini şu sözleriyle eleştirmiştir:
“Kurbanlarınızı putlara sunmaktan sakının. Çünkü ne yer, ne işitirler. Ben ise yalnızca kanı dökmeden Allah’a kurban keserim.”
Kureyşliler onun bu tavrına tepki göstermiş, ancak Zeyd hak bildiği yoldan vazgeçmemiştir.
Hakikati Arayışı
Zeyd, Mekke’nin batıl inançlarından kurtulmak ve gerçek dini bulmak amacıyla Şam ve çevresine seyahatler yapmıştır. Burada Yahudi ve Hristiyan âlimlerle görüşmüş, ancak Yahudilik ve Hristiyanlığın tahrif edilmiş olduğunu görerek onları da reddetmiştir. O, Hz. İbrahim’in dini olan hanifliği benimsemiş ve bir olan Allah’a kulluk etmeyi savunmuştur.
Bir rivayete göre, Zeyd bir rahibe “Hak din nedir?” diye sormuş, rahip ise ona:
“Hak din yakında Arabistan’dan çıkacak. Sen o peygamberin zamanına yetişemeyeceksin, ama o dini kabul edecek olanlardan olmayı umabilirsin.”
Peygamber Efendimiz ile İlişkisi
Zeyd, Hz. Muhammed’in (s.a.v.) peygamberliğinden önce vefat etmiş, ancak İslam’ın geleceğini sezmiş ve onun doğruluğuna inanmıştır. Zeyd’in oğlu Said bin Zeyd, İslam’a erken dönemde giren sahabelerdendir ve Aşere-i Mübeşşere (cennetle müjdelenen on sahabe) arasında yer alır.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.), Zeyd İbnu Amr’ın durumunu takdir etmiş ve onun ahirette hayırlı bir yer edineceğini bildirmiştir. Bir hadiste şöyle buyurmuştur:
“Kıyamet günü, Zeyd İbnu Amr İbnu Nüfeyl tek başına bir ümmet olarak diriltilecektir.”
(Müsned-i Ahmed, 1/190)
Zeyd’in Önemi
- Putperestliğe Karşı Duruşu: Cahiliye döneminde putperestlik en yaygın inançken, Zeyd bu inanca karşı çıkarak tevhid inancını savunmuştur.
- Hak Arayışı: Tüm yaşamını hak dini bulmaya adamış, bu arayışında doğru bildiği yoldan sapmamıştır.
- Hanif İnancı: Hz. İbrahim’in dinine bağlı kalmaya çalışmış ve İslam’ın temellerine zemin hazırlayan bir anlayışı benimsemiştir.
- İslam Öncesi İmanlı Bireylerden: Hz. Peygamber (s.a.v.), onun Allah’a olan samimi bağlılığını onaylamış ve kıyamette mükâfat göreceğini müjdelemiştir.
Sonuç
Zeyd İbnu Amr İbnu Nüfeyl, Cahiliye döneminde hakikati arayan, tevhid inancını savunan ve Hz. İbrahim’in hanif dinine bağlı kalan bir şahsiyettir. Onun duruşu, İslam öncesi dönemde dahi hakikate ulaşma çabasının mümkün olduğunu göstermektedir. Peygamber Efendimiz’in onun ahirette mükâfatlandırılacağını ifade etmesi, Zeyd’in hakikat yolundaki samimiyetinin bir göstergesidir. İslam tarihinde, tevhid inancına duyulan özlemin ve hakka yönelmenin simgelerinden biri olarak yer alır.