Genç Osman’ın Hedeflediği Reformlar
İkinci Osman, Osmanlı Padişahı Birinci Ahmed’in büyük oğludur. 3 Kasım 1604’te İstanbul’da dünyaya gelmiş ve 14 yaşında tahta çıkarak “Genç Osman” olarak anılmaya başlanmıştır. Annesi Mâhfirûze Sultan’dır. Birinci Ahmed’in diğer oğulları, Dördüncü Murad ve Ibrahim (yanlış olarak “deli” olarak anılan) ise Mâhpeyker Kösem Sultan’dan doğmuşlardır. Birinci Ahmed’in ölümünden sonra, tahta çıkması gereken İkinci Osman yerine, veraset kanununa aykırı olarak amcası Birinci Mustafa tahta çıkarılmıştır. Bu değişikliği, Kösem Sultan’ın müdahalesiyle gerçekleştirilmiştir. Kösem Sultan, kendi çocukları için tahta yolu açmayı hedefleyerek, veraset kanununu değiştirmiş ve bu müdahale sonucu Birinci Mustafa tahta çıkmıştır. Ancak, saltanatı sadece 96 gün sürmüş ve sonunda tahtından indirilmiştir. 26 Şubat 1618’de Genç Osman, tahta çıkarak Osmanlı tahtına oturmuştur.
Genç Osman, zekâsı, eğitimli kişiliği ve sağlam iradesiyle öne çıkmış, genç yaşta büyük reformlar yapmayı hedeflemiştir. İşte bu önemli ve cesur hamlelerden bazıları:
- Yeniçeri ve Sipahi Ocağı Reformu: Yeniçeri ve Sipahi Ocakları’nın yozlaşmış yapısını ortadan kaldırmayı ve yerine Anadolu, Suriye ve Mısır’daki Türkler ve Türkmenlerden oluşan milli bir ordu kurmayı amaçlamıştır.
- Başkent Taşıma: İstanbul’un kozmopolit yapısından sıyrılıp, daha milli bir yapıya sahip olan Anadolu’ya başkenti taşımayı planlamıştır.
- İlmiyye Reformu: İlmiyye sınıfının siyasî ve ekonomik gücünü kırarak, bu sınıfı ıslah etmeyi hedeflemiştir.
- Saray Yapısını Değiştirme: Sarayda uygulanan kozmopolit gelenekleri değiştirmeyi, Harem-i Hümâyûn’u tasfiye etmeyi ve Osmanlı hanedanının Türk aileleriyle evlenmesini sağlamayı planlamıştır.
- Yeni Kanunlar Hazırlama: Fatih Sultan Mehmet ve Kanuni Sultan Süleyman’ın eskiyen kanunları yerine yenilerini oluşturmayı amaçlamıştır.
İkinci Osman, bu büyük reformları hayata geçirme niyetindeyken karşılaştığı zorluklar ve muhalefet karşısında şu dizeleri söylemiştir:
“Niyetim, saltanat ve devletime hizmet etmekti,
Ama ne acıdır ki, kin ve kötü dileklerle dolu olanlar, felâketimi getirmeye çalıştı.”
Genç Osman, yaptığı hamlelerle Osmanlı Devleti’nin yapısında büyük değişiklikler hedeflese de, karşılaştığı direniş ve zorluklar yüzünden bu ideallerini gerçekleştiremeyen bir padişah olarak tarihe geçmiştir.