İnançoğulları Beyliği Tarihi

1- Beyliğin Kuruluşu

13. yüzyılın ikinci yarısı ile 14. yüzyılın ilk çeyreğinde, Ladik (Denizli) ve çevresinde hüküm süren bir Türkmen beyliliğidir. Germiyan Beyliği’nin yüksek otoritesini kabul eden Denizli beylerine “İnançoğulları” da denir. Beyliğin kurucusu olarak kabul edilen İnanç Bey’in, Germiyanlılardan Ali Bey’in oğlu olduğu düşünülse de, son dönemdeki araştırmalar, Denizli beyliliğinin, Moğol istilasından kaçan Türkmenler tarafından kurulduğunu ileri sürmektedir.

Ladik (Denizli)’in Türkler tarafından ilk kez fethedilişi, 1071 Malazgirt Meydan Muharebesi sonrasında gerçekleşmiştir. Bu bölge, büyük ihtimalle Kutalmışoğlu Süleyman Şah tarafından fethedilmiştir. Türklerin elinde bir süre kaldıktan sonra 1097 yılında Bizanslılar bölgeyi ele geçirmiştir. 12. yüzyıl içinde, Türklerle Bizanslılar arasında el değiştiren Denizli, 1206’da tekrar Türklerin eline geçmiştir. 13. yüzyıl boyunca Anadolu Selçuklu Devleti’ne bağlı kalan Denizli (Ladik), yüzyılın sonlarında Honaz ve Karahisar-ı Sahib (Afyonkarahisar) ile birlikte vezir Sahib Ata Fahreddin Ali’nin oğullarına ikta olarak verilmiştir.

a- Mehmed (1261-1262)

Beyliğin kurulduğu dönemde, bölgeye gelen Türkmenlerin başında üç gazi unvanını taşıyan Mehmed Bey bulunuyordu. Mehmed Bey, kardeşi İlyas ve damadı Ali Bey ile birlikte Türkiye Selçuklu Sultanlığı’na karşı ayaklanmış ve 1261 yılında İlhanlı hükümdarı Hülâgu’ya bağlı olarak Ladik (Denizli) Beyliği’ni kurmuştur.

Hülâgu, beylik kurulduktan bir yıl sonra Mehmed Bey’e gönderdiği bir mektupla, ona itaatini bildirmesi için huzuruna gelmesini istemiştir. Mehmed Bey bu talebi reddetmiş, bunun üzerine Hülâgu, Mehmed Bey’in damadı Ali’yi, beylik vaadiyle kendi tarafına çekmeyi başarmıştır. Ali’nin ihaneti sonucu Mehmed Bey mağlup edilerek yakalanmış ve öldürülmüştür. Yerine Ali Bey geçmiştir (1262).

b- Ali (1262-1286)

Mehmed Bey’in öldürülmesinin ardından, Ladik (Denizli) Beyliği’nin başına geçen Ali Bey, bir süre Selçuklular’a bağlı kalmış ancak 1276 yılında Germiyanlıların hâkimiyetine girmiştir. Bir süre sonra tekrar Selçuklular’a bağlanmış, ancak 1277’de Karamanoğulları’nın isyanı ile Konya’ya hâkim olmaları sonucu, bu fırsattan yararlanarak bağımsızlığını ilan etmiştir. Ancak kısa süre sonra, Selçuklu ve Moğol ordusunun Karamanlıları ve diğer Türkmenleri itaat altına almak amacıyla Uluborlu Ovası’na gelmesi üzerine, Denizli ve Honaz’ın ileri gelenleri, karşı koymanın imkânsız olduğunu kabul ederek Selçuklular’a sadakatlerini bildirmiştir. Ali Bey, yakalanarak Karahisar-ı Devlet Kalesi’ne hapsedilmiş ve burada ölmüştür (1286).

c- Bedreddin Murad (1286-1289)

Ali Bey’in öldürülmesinden sonra Germiyanlılar tarafından başa getirilen Bedreddin Murad, 1288 yılında Selçuklular ile barış yapmak amacıyla Konya’ya gelmiş, burada Sultan II. Gıyaseddin Mesud’un emirlerinden Has Balaban ile görüşerek taraflar arasında kısa bir barış dönemi başlamıştır. Ancak, 1289’da Selçuklular ile Germiyanlılar arasındaki çatışmalar yeniden patlak vermiştir. Izzeddin Bey komutasındaki Selçuklu ordusu, Germiyanlılar ve Bedreddin Murad üzerine yürümüş, yapılan Günler (muhtemelen Günarlar köyü) Savaşı’nda Germiyanlılar bozguna uğramış ve Bedreddin Murad ölmüştür (1289).

d- İnanç (1289- ?)

Bedreddin Murad’ın ölümünden sonra, beylik Germiyanlılar tarafından yeniden ele geçirilmiş ve Ali Bey’in oğlu İnanç Bey, beylik yönetimine getirilmiştir. İnanç Bey’in göreve ne zaman başladığı tam olarak bilinmemekle birlikte, 1314’te İlhanlılar’ın Anadolu valisi Emir Çoban’ın bölgeye geldiği sıralarda, İnanç Bey’in de ona bağlı beyler arasında yer aldığı bilinmektedir. İnanç Bey, Germiyanlılar’a bağlı olarak uzun bir süre hüküm sürmüştür. 1335 yılında İnanç Bey’in adı, Sücaüddin İnanç bin Ali Bey olarak bir kitabede geçmektedir. 1332 yılında bölgeye gelen İbn Battuta, İnanç Bey ile görüşmüş ve Denizli’nin gelişmiş olduğunu belirtmiştir. İnanç Bey’in ölüm tarihi kesin olmamakla birlikte, Germiyanlılar’ın 1340 yılında ölümünden sonra vefat ettiği düşünülmektedir.

e- Murad Arslan

İnanç Bey’in ölümünden sonra, oğlu Murad Arslan Beyliği devralmıştır. Murad Arslan, alimleri teşvik etmiş ve bilimsel çalışmaları desteklemiştir. Murad Arslan adına yazılmış bir tefsir bulunmaktadır. Murad Arslan’ın vefat tarihi bilinmemekle birlikte, yerine geçen oğlu İshak Bey’in 1360 tarihli bir sikkesi bulunduğuna göre Murad Arslan, bu tarihten önce ölmüş olmalıdır. Mezarı Denizli’de olup, şehirde “Murad Baba” adıyla bir türbe bulunmaktadır.

f- İshak

Murad Arslan’dan sonra, beyliğin başına İshak Bey geçmiştir. İshak Bey de babası gibi bilim adamlarını korumuş ve desteklemiştir. 1368 yılında Germiyanlılar, Denizli ve çevresini tamamen ele geçirmiş ve böylece Ladik Beyliği sona ermiştir. Ancak İshak Bey, beyliğin sona ermesinden sonra uzun bir süre daha yaşamış ve 1391’de ölmüştür.

2- Ladik Beyliği’nin Sonu

Germiyanlılar, Bayezid döneminde Osmanlı İmparatorluğu’na bağlanmış, ancak 1402 Ankara Savaşı’ndan sonra topraklar tekrar Germiyanlılar’a verilmiştir. Bir süre sonra Karamanoğlu Mehmed Bey, Germiyan topraklarını ele geçirmiştir. Osmanlılar, Fetret Devri sonrasında yeniden üstünlük sağlayarak, Karamanoğulları’ndan bu bölgeleri alıp Germiyanlılar’a vermiştir. 1429’da Germiyan Beyliği Osmanlı topraklarına katılınca, Denizli ve çevresi de Osmanlı idaresine geçmiştir.