Selçuklu Devleti’ni çöküse götüren olaylar

a) Şehzâde Ayaklanmaları:

Geyhatu’nun Anadolu’ya dönüşü, Karaman, Esref ve Germiyanogulları gibi beyliklerin yeniden hareketlenmesine yol açtı. Ayrıca Kastamonu bölgesindeki Türkmenler, Kılıç Arslan’ı destekleme kararı almış ve Geyûmers ile Ferâmürz de saltanat mücadelesiyle ayaklanmışlardı. Kılıç Arslan ve Ferâmürz, Kastamonu’ya gidip, Çobanoğulları’ndan Yavlak Arslan ile ittifak kurarak Sultan Mesud’a karşı harekete geçmişlerdi. Geyhatu, Karaman, Esref ve Menteşe beylerini cezalandırdıktan sonra, Kılıç Arslan ve Yavlak Arslan’a karşı bir ordu sevk etti. Selçuklu-Mogol ordusu, Kastamonu topraklarına girip Derbendler bölgesinde beklerken Türkmenlerin baskınına uğradı. Her iki taraf da ağır kayıplar verdi ve Sultan Mesud ile bazı kumandanlar esir düştü. Selçuklu-Mogol müttefik ordusu, karşı saldırıya geçip Türkmenleri bozguna uğrattı. Bu kargaşada, Kastamonu Beyi Yavlak Arslan hayatını kaybetti.

b) Mongol Noyanlarının Çıkardığı İsyanlar:

Selçuklu hanedanındaki taht mücadelelerinin yanı sıra, Mogol Noyanları arasındaki çatışmalar da Anadolu’da büyük sıkıntılara yol açtı. İlhanlı hükümdarı Mahmud Gazan Han’ın, Anadolu Valiliğine atadığı Togaçar Noyan, zamanla gözden düşerek, Gazan Han’ın gizli emriyle Baltu ve Arap Noyan tarafından öldürüldü. Baltu Noyan güçlenip hanın emirlerine karşı çıkınca, Gazan Han, Kutlug Sah komutasında 30.000 kişilik bir orduyu 1296’da Anadolu’ya gönderdi. Baltu Noyan kaçıp Ermeni Tekfuru’na sığındı, ancak Tekfur onu yakalayıp Tebriz’e gönderdi ve burada Gazan Han tarafından idam edildi.

Sultan Mesud, Baltu Noyan’ın baskısı altında olduğundan, Gazan Han’ın taleplerini yerine getiremiyordu. Kutlug Sah, Sultan Mesud’u Gazan Han’ın huzuruna çıkardı ve Sultan, mazeretini anlatmaya çalıştı. Ancak 1296’da tahtından uzaklaştırılarak Hemedan’a sürüldü ve Selçuklu tahtı, 1298’de III. Alaeddin Keykubad tahta çıkana kadar 2 yıl boş kaldı.

Şehzadeler ve Mogol Noyanlarının çıkardığı karışıklıklar, Anadolu halkının daha da perişan olmasına sebep oldu. Horasan, Irak ve Azerbaycan’dan gelen pek çok kişi, burada bir mevki elde etmeye çalışıyordu. Gazan Han’ın Konya’ya gönderdiği elçi, Ahiler’in lideri Ahmed Sah tarafından kovuldu ve ardından, hükümdara yaranmak isteyen Sarap-sâlar tarafından öldürüldü. Bu olay halkı yasa boğdu ve cenaze töreninde 15.000 kişi başları açık bir şekilde yürüdü. Şehir ileri gelenlerinin baskısı üzerine, Ahmed Sah’ın katili yakalanıp idam edildi.